Srpska “Transpoetika“ na Oksfordu

"Za nas je svakako veliko zadovoljstvo što se “Transpoetika“ našla u jednom tako ekskluzivnom društvu," izjavila je Irena Marinski, generalni sekretar Centra za digitalne humanističke nauke (CDHN) iz Beograda.

"Transpoetika" je istovremeno i digitalna platforma za izdavanje studijskih izdanja književnih dela na srpskom jeziku i leksikografska platforma za izradu savremenog srpsko-engleskog rečnika, tezaurusa i semantičke baze podataka.

"Transpoetika pripada novoj generaciji digitalnih rečnika čija bi se kompleksna arhitektura teško mogla pretočiti u štampani oblik," pojašnjava Marinski.

Rečnik sadrži jednojezične definicije reči, ekvivalente na engleskom jeziku, ali dosledno prati i složene odnose između pojedinih značenja: sinonime (slične reči), antonime (suprotna značenja), hiperonime (nadređene pojmove), homonime (sužena značenja), itd.

"Rezultat ovakvog pristupa je mapiranje jezika i pretvaranje rečnika u navigacionu i istraživačku a ne samo utilitarnu alatku," izjavio je Toma Tasovac, direktor CDHN-a. Dobar rečnik nije samo onaj koji nam pomaže da brzo pronađemo značenje neke nama nepoznate reči. Dobar rečnik je i onaj koji nam daje šansu da se, na trenutak, izgubimo u sopstvenom jeziku, da napravimo neočekivani zaokret, i završimo u nekom novom, nepredviđenom kontekstu. Rečnik je mesto iskopavanja, rudarenja i dubokog poniranja u tajne značenja."

Eksplozija digitalne komunikacije na kraju prošlog veka je dovela do hipertrofije jezičke proizvodnje, ali i do učvršćivanja hijerarhija između velikih i malih jezika, t.j. onih koji uspešno pomažu kapitalu (bukvalnom i figurativnom) i onih koji posustaju i koji se povlače na transnacionalnom tržištu znanja.

Gledano iz globalne perspektive, jaz između onih sa kojih se prevodi i onih na koje se prevodi, odnosno onih koji se uče i onih koji se zaboravljaju, postaje sve dublji. Projekti CDHN-a zasnovani su na ubeđenju da je neophodno dati šansu i manjim jezicima da pronađu odgovarajuće mesto u globalnom, informatičkom društvu.

"Ono što je poražavajuće za mene lično je da napori CDHN-a na ovom polju nailaze na mnogo više priznanja van granica naše zemlje nego što je to slučaj u Srbiji," objašnjava Tasovac.

"Transpoetika na prošlogodišnjem konkursu Ministarstva kulture nije dobila nijedan jedini dinar. Ministarstvo dijaspore, koje je inače bilo zaduženo za očuvanje srpskog jezika u inostranstvu, nas je ignorisalo iz konkursa u konkurs. A sa Ministarstvom prosvete i nauke nismo uspeli da ostvarimo ni najosnovniju komunikaciju, a kamoli dobru, profesionalnu saradnju."

U Oksfordu smo više cenjeni nego kod našeg Ministarstva - kažu u beogradskom Centru.

CDHN se, od svog osnivanja 2008. godine, bavi razvojem teorijskih osnova i praktične upotrebe novih tehnologija u istraživanju, nastavi i promociji filoloških, književnih i drugih humanističkih nauka. Pre dve godine, Centar je postao član međunarodne mreže centara za digitalnu humanistiku „centerNet” kao prva institucija te vrste iz jugoistočne Evrope. U našoj zemlji sarađuje sa Narodnom bibliotekom, Institutom za srpski jezik i Etnografskim institutom SANU.