"U Studenici otkrivaju otkriveno"

Tekst „Bedemi čuvali Studenicu“, objavljen 22. avgusta u „Večernjim novostima“, u kome arheolog dr Marko Popović, između ostalog, navodi da je Studenica zidana kao utvrđen manastir, podstakao je Jovinovu, rukovodioca konzervatorskim radovima u Studenici od 1965. do 1988. godine, da još jednom potvrdi da su najnovija arheološka otkrića bila poznata ranijim istraživačima i uglavnom objavljena.

- Nemanja je obnovio kružni bedem utvrđenja, ali nije obnovio trougaone kule - objašnjava arhitekta Jovin.

- Prilikom oslobađanja manastirskog bedema od nanosa zemlje, našla sam ostatke trougaonih kula prvobitnog utvrđenja, kao i polukružne kule istočnog ulaza. Pominje se otkriće crkava na istočnoj strani, konaka na severnoj i Nemanjinog utvrđenja. Konake na severnoj strani, koji su sada otkopani, otkrio je dr Slobodan Nenadović pedesetih godina prošlog veka, publikovao ih i ponovo zatrpao zbog nedostatka sredstava za konzervaciju.

Dve male crkve na istočnoj strani su otkrivene tokom radova sedemdesetih i osamdesetih godina, od čega jedna pripada Nemanjinoj fazi. Naša sagovornica podseća da se nešto slično dogodilo i pre nekoliko godina. Tada je kao veliko otkriće predstavljen pronalazak Nemanjinog vodovoda.

- Taj mermerni vodovod, koji je Nemanja izgradio, otkrila sam 1967. godine i utvrdila da je prešao preko ostatka jedne trougaone kule i da je uveden u manastir kroz već postojeći bedem. Komad vodovoda dužine jednog metra bio je izložen u Galeriji Akademije nauka i umetnosti, da bi ga današnji arheolozi ponovo otkrili.

Ona tvrdi da se arheološka istraživanja uvek pažljivo dokumentuju, pa nedostatak dokumentacije ne može da predstavlja problem.

- O istraživanjima u Studenici, koja su obavljana od 1965. do 1988. godine, urađena je sva dokumentacija, koja se nalazi u Republičkom zavodu za zaštitu spomenika kulture.

Ipak, Marija Jovin je zbog radova u Studenici privremeno ostala bez posla u Republičkom zavodu. Kasnije je, međutim, vraćena na posao. O tom događaju ona kaže:

- Posle svih radova kojima sam rukovodila, Studenica je bila najuređeniji manastir u Srbiji i takva je postala deo svetske baštine. Nastavila sam sa istraživanjem šire urbanističke matrice infrastrukture srednjovekovne Studenice - srednjovekovni vodovod, putevi, kamenolomi i naselja graditelja. Pošto živimo u Srbiji, taj rad je morao biti zaustavljen. Optužba za prokišnjavanje pala je u vodu i vraćena sam na posao, ali ne i u Studenicu.

Neophodan arhitekta

- Iz vesti u „Novostima“ vidi se da jedan arheolog može sam da donosi zaključke, ne samo o arheologiji, već i o arhitekturi, ikonostasu, pa i o slikarstvu - ističe Jovinova. - Ali od Šlimana pa nadalje, poznato je da tim stručnjaka može donositi kompetentnije zaključke, pogotovo na istraživanju gde se prepliću razne vremenske faze i obnove građevina. Veoma je teško bez arhitekte imati pravi uvid u arhitektonske sklopove objekata.