Himna, zastava i grb bez države

U četvrtak, uoči početka zasjedanja parlamenta, na zgradu Skupštine Crne Gore svečano je na jarbol podignuta novousvojena državna zastava, umjesto dosadašnje trobojke. Tom činu prisustvovao je veliki broj građana, koji su imali priliku da prisustvuju i prvom zvaničnom izvođenju crnogorske himne u Podgorici "Oj, svijetla majska zoro"...
Možda je postignut svjetski rekord. Crna Gora je istog dana dobila čak četiri državna obilježja. Poslanici dviju vladajućih stranaka - Demokratske partije socijalista i Socijaldemokratske partije, izglasali su 12. jula novu crnogorsku himnu, zastavu i grb, i prvi put ustanovili Dan državnosti Crne Gore.

HIMNA SAMO U USTAVU

Crna Gora do sada nije imala himnu. U Ustavu Socijalističke Republike Crne Gore pisalo je: "SR Crna Gora ima himnu". No, ustavopisci nikad javnosti nisu otkrili njen identitet. I u Ustavu Republike Crne Gore iz 1992. stajalo je: "Crna Gora ima grb, zastavu i himnu". Niko nije znao koju himnu. Zvanično je izvođena stara jugoslovenska "Hej Sloveni", a mnogi su pjevali i "Oj, svijetla majska zoro". Još početkom devedesetih Liberalni savez je predlagao za himnu staru popularnu pjesmu "Oj svijetla majska zoro", koju su njegove pristalice pjevale proteklih godina na svojim miitinzima. Mnogo kasnije, socijaldemokrate su tu pjesmu ugurale u Predlog zakona o državnim simbolima. Onda je došao i dan da se "Oj svijetla majska zoro" ozvaniči u parlamentu kao crnogorska himna. I da njeno prvo zvanično intoniranje 13. jula ove godine u Bijelom Polju u stavu mirno slušaju Filip Vujanović i Milo Đukanović, koji su se svojevremeno zgražavali dok su je pjevali liberali.

Prosrpske partije su vatreno navijale da crnogorska himna bude pjesma kralja Nikole "Onamo, namo". U njoj posljednji crnogorski kralj pjeva o srpskom knezu Milošu Obrenoviću i lamentira nad Kosovom. Uspomenu na nju sada čuvaju Predrag Bulatović, Dragan Šoć, Andrija Mandić i Amfilohije Radović sa svojim pristalicama.

Poznati crnogorski muzičari i muzički stručnjaci o himni "Oj, svijetla majska zoro" imaju uglavom pozitivno mišljenje, ali većina smatra da je ona mogla biti svečanija, kakve i jesu državne himne.

Crnogorci su, inače, dobili prvu državnu himnu 1870. godine. Bila je to pjesma Jovana Sundečića "Ubavoj nam Crnoj Gori".



TROBOJKA U MUZEJU STARINA

Dosadašnja crnogorska zastava odlazi u muzej starina. Umjesto crveno-plavetno-bijele trobojke, koja je za državnu zastavu proglašena 1993. godine, ubuduće će se vijoriti crvena zastava iz vremena dinastije Petrović, sa zlatnim grbom u sredini, takođe obilježjem Petrovića, i zlatnim obrubom.
Porodični grb Crnojevića - krunisani zlatni dvoglavi orao na crvenoj podlozi - postao je osnov crnogorske državne heraldike. Dinastija Petrović-Njegoš ustanovljava zlatnog dvoglavog orla kao državni simbol, ali svi njeni vladari ponešto su mu dodavali i skidali. On je 1993. modifikovan i u DPS radionici. Kao krunisani srebrni dvoglavi orao sa šarom u jednoj i skiptrom u drugoj kandži postao je novi crnogorski grb. Odomaćio se samo u državnoj administraciji i DPS kancelarijama.

Procrnogorski orijentisanom građanstvu bio je simpatičniji autentični orao Petrovića. On je ovih dana i zvanično proglašen za crnogorski državni grb. To je zlatni orao u poletu, sa skiptrom u desnoj i šarom u lijevoj kandži, a na prsima mu je zlatni lav u prolazu, na crvenom štitu sa zelenim postoljem. Prvi put u crnogorskoj istoriji ustanovljen je i Dan državnosti Crne Gore. Za to je odabran 13. jul. Taj dan decenijama je proslavljan u socijalističkoj Crnoj Gori kao Dan ustanka crnogorskog naroda. Ali, on nosi i još jednu simboliku. Tog datuma 1878. godine Crna Gora je na Berlinskom kongresu stekla međunarodno priznanje. Sad se veliki broj njenih građana pita da li će se istorija ponoviti?

Dugo su crnogorski građani živjeli pod simbolima države koja ne postoji. Slušali su intoniranje himne kojoj se zviždalo, vijorila se trobojka sa plavetnom bojom kakve u crnogorskoj istoriji nikad nije bilo. Zbog toga je dan kada su poslanici izglasali nova državna znamenja trebalo da bude jedan od svečanih i važnih datuma. Ali, nije bilo državničke svetkovine. Nakon žučnog sporenja između Đukanovićevih socijalista i Krivokapićevih socijaldemokrata, a onda između dvije struje socijaldemokrata, konačno je 38 poslanika vladajuće koalicije uspjelo da izglasa nova obilježja. Protiv su bili Džavid Šabović, poslanik SDP-a, i Ferhad Dinoša iz Demokratske unije Albanaca. Mehmed Bardhi (Demokratski savez) bio je uzdržan.

Poslanici pet opozicionih partija bojkotovali su i to zasjedanje parlamenta. Među njima i liberali koji su prvi, u teškim vremenima, pjevali "Oj, svijetla majska zoro", i prkosno nosili zastave i grbove koji su od prije nekoliko dana zvanični državni simboli. Ali to ni njima ni prosrpskim opozicionim partijama nije smetalo da se, dan kasnije, obruše na nova znamenja države Crne Gore, potkrepljujući svoje stavove čak i falsifikovanjem istorijskih činjenica.

"Novi državni simboli Crne Gore trajaće koliko i vlast koja ih je donijela, što znači vrlo kratko", poradovao se u svom reagovanju predsjednik Narodne stranke Dragan Šoć, tvrdeći da nije riječ o državnim simbolima već o "simbolima ekstremnih Dukljana, odnosno komunista". Iz SNP-a su poručili da prihvataju i himnu i grb, ali ne i zastavu. Trobojka im je draža. Najteže otužbe stigle su od Demokratske srpske stranke Božidara Bojovića. DSS smatra da je usvajanje državnih simbola u Skupštini Crne Gore "skandalozan primjer privatizovanja države, falsifikovanja istorije i partijska trgovina u kojoj se cjenka nacionalnim i istorijskim identitetom". Nezadovoljni su i liberali: "Nije prirodno praviti simbole bez države koju nam je, ta ista vlast koja ih je donijela, zapravo i onemogućila".

Mnogi su sa oduševljenjem propratili odluku crnogorskog parlamenta. "Ovim velikim činom simbolički je već proglašena nezavisnost naše otadžbine - vječne Crne Gore i utrt put za njeno predstojeće i formalno proglašenje nezavisnosti", navela je u saopštenju Crnogorska pravoslavna crkva.

Na centralnoj proslavi Dana državnosti, 13. jula, održanoj u Bijelom Polju bilo je i onih koji nisu mogli da suzdrže suze dok je inotirana nova himna i vijorila nova/stara crnogorska zastava. Plakali su i mnogi gledaoci televizijskog prenosa te svečanosti.

Premijer Milo Đukanović optimistički je najavio u Bijelom Polju da novousvojeni državni simboli samo novi korak ka "crnogorskom državnom djelu". Realistima je to bio šlagvort da još jednom zaključe: Crna Gora ima državne simbole, i samo joj je preostala još sitnica - da postane i država.