Hrvati masovno odlaze iz zemlje, samo jedna država EU "izgubila" više stanovnika

To je drugi najveći pad stanovništva putem migracija u Evropskoj uniji: lošije stoji samo Litvanija, koja je u istom periodu izgubila 5,04 stanovnika na svakih 1.000 građana.

Podaci nedvosmisleno ukazuju da privredni prosperitet pojedine zemlje u EU ključno utiče na odluke stanovnika da napuštaju pojedinu zemlju, odnosno da se iseljavaju u drugu. Područje Evropske unije upravo je iz tog razloga jedno od najprimamljivijih za useljenike iz celog sveta, no unutar same Unije razlike su, uprkos svim nastojanjima, još velike te stanovnici siromašnijih država migriraju prema onima bogatijima, piše Jutarnji list.

Ekonomska kriza

Takav je trend naročito bio prisutan u postsocijalističkim državama u prvim godinama nakon ulaska u EU, početkom 2000-ih. U poslednjem posmatranom petogodišnjem razdoblju samo je pet država EU imalo negativnu stopu migracija, odnosno broj iseljenika bio je veći od broja useljenika. To su Bugarska, Rumunija, Letonija, Hrvatska i Litvanija. Sve su ostale države članice imale veći broj doseljenika od broja iseljenika, a na vrhu lestvice su države s najboljim privrednim pokazateljima, poput Luksemburga, čija je stopa neto migracija bila 17, što znači da je na svakih 1.000 građana imala po 17 useljenika više nego iseljenika.

Isti obrazac, pokazali su proračuni dr Ivana Čipina i dr Petre Međimurec s Katedre za demografiju zagrebačkog Ekonomskog fakulteta, prisutan je i u Hrvatskoj: korelacija između privrednog prosperiteta, merenog kroz BDP po stanovniku, i stope neto migracija za pojedinu županiju neosporna je, a naročito je jaka u prvim godinama nakon ulaska Hrvatske u EU.

"Nema nikakve sumnje da je ekonomska razvijenost pojedinog područja jedan od najvažnijih, ako ne i najvažniji, faktor iseljavanja", konstatuje dr Čipin.

Prema analizi koju su izradili, u godinama najjače ekonomske krize u Hrvatskoj počelo je snažnije iseljavanje iz Hrvatske - očekivano, iz siromašnijih županija. Na primer, 2012. godine najnegativniju stopu neto migracija imala je Požeško-slavonska županija, koja je te godine na svakih 1.000 stanovnika izgubila po 11 stanovnika isključivo zbog iseljavanja, bilo u inostranstvo, bilo u druge županije. Istovremeno je bila jedna od tri županije s najnižim BDP-om po stanovniku - BDP te županije bio je, poređenja radi, više nego trostruko manji od BDP-a Grada Zagreba. Te je godine ipak šest (najbogatijih) županija imalo pozitivnu stopu neto migracije, odnosno broj useljenika bio je veći od broja iseljenika.

No, eksplozija iseljavanja kreće naredne, 2013. godine - godine u kojoj Hrvatska ulazi u Evropsku uniju, a vrhunac je dostignut 2017. kad je, na primer, stopa neto migracija za Vukovarsko-srijemsku županiju, čiji je BDP po stanovniku takođe među najnižima, iznosila -35, a samo su dve županije, Istarska i Grad Zagreb, imale pozitivnu stopu. Virovitičko-podravska i Požeško-slavonska županija, koje su godinu dana pre imale najniži BDP po stanovniku, imale su stope neto migracije od -20, odnosno -25.

Regionalne nejednakosti

"Kad su se nakon 2013. godine otvorile granice, u migracijskim statistikama došle su do posebnog izražaja razlike u ekonomskoj razvijenosti. S najlošijem stanjem suočili su se Slavonija i područje oko Siska. S takvim stanjem, odnosno viškom emigracije, ti se delovi Hrvatske suočavaju već neko duže vreme, što, pak, zbog odlaska mlađeg i radnoaktivnog dela stanovništva, dovodi do dodatnog smanjenja BDP-a po stanovniku i zapravo se zatvara krug siromaštva i propadanja, a regionalne nejednakosti se povećavaju. Bojim se da bez ciljane intervencije EU preokretanje trenda više nije moguće: imamo županije u kojima se, delom i zbog iseljavanja, prosečna starost stanovništva već približava 50 godina, a one i dalje imaju negativne neto migracije, što je pokazatelj koji ne obećava", tumači dr Čipin.

Suzbijanje siromaštva i regionalnih razlika jedan je od glavnih ciljeva Evropske unije, no postavljeni cilj da se do 2020. godine broj ljudi u riziku od siromaštva smanji za 20 miliona, na žalost, nije postignut. Upravo obrnuto, nejednakosti među državama članicama i unutar njih dodatno su se povećale.