SPC na strani Moskve u sporu sa Carigradom

Od izbijanja raskola između patrijaršija u Moskvi i Carigradu pojedini velikodostojnici srpske crkve su u izjavama stali na stranu Moskve. Sada je isti stav zauzeo i Sveti Arhijerijski Sabor.

"Sabor sa žaljenjem konstatuje da je Carigradska Patrijaršija donela kanonski neutemeljenu odluku da rehabilituje i za episkope prizna dvojicu vođa raskolničkih grupacija u Ukrajini, Filareta Denisenka i Makarija Maletiča... ... zbog čega Sveti Arhijerejski Sabor tu odluku carigradskog Sinoda smatra neobavezujućom za Srpsku Pravoslavnu Crkvu", navodi se u saopštenju koje potpisuje portparol SPC episkop bački Irinej Bulović.

Dalje se navodi da Sabor njih dvojicu ne priznaje za pravoslavne episkope i "ne prihvata liturgijsko opštenje sa njima i njihovim pristalicama".

Stav SPC nije da u potpunosti prekine odnose sa Vaseljenskom patrijaršijom ali ovo je prvi put da srpska crkva zvanično zauzima stav od početka spora koji se razbuktao kada je Carigrad, uprkos protivljenju Moskve, priznao autokefalnost Kijevske patrijaršije.

Ko smeta Srpskoj pravoslavnoj crkvi

Kojem se carstvu privoleti?/BBC

Ukrajinski pravoslavci podeljeni su između tri crkve: Ukrajinske pravoslavne crkve - Moskovske patrijaršije, Pravoslavne crkve Kijevske Patrijaršije i male Ukrajinske autokefalne pravoslavne crkve (UAPC).

Mnogi Ukrajinci smatraju da je moskovski ogranak Ukrajinske pravoslavne crkve produžena ruka Kremlja.

Slabljenje uticaja Moskve na ukrajinske vernike je integralni deo ukrajinske državnosti otkad je ova bivša sovjetska republika 1991. stekla nezavisnost.

Ruska pravoslavna crkva, čije je sedište u Moskvi, ima najmanje 150 miliona vernika - što je više od polovine ukupnog broja pravoslavaca na svetu.

Filaret Denisenko je na čelu Kijevske patrijaršije, koju do oktobra ove godine nisu priznavale kanonske pravoslavne crkve.

Pet razloga što je raskol u pravoslavlju važan

Srpska pravoslavna crkva između dve vatre

Osnovao ju je 1992. godine kada je odbio da se potčinjava odlukama kanonske crkve, pa ga je Arhijerejski sabor Ukrajinske pravoslavne crkve smenio sa dužnosti poglavara, a Sabor ruske crkve lišio crkvenih prava.

Ruska pravoslavna crkva ga je anatemisala 1997. godine.

Tokom rata u Ukrajini žestoko je kritikovao Vladimira Putina.

U oktobru 2018. godine odlukom Svetog Sabora Vaseljenske patrijaršije sa Filareta i Makarija Maletiča - poglavara UAPC - skinuta je anatema i vraćeni su u crkvena opštenja.

Ovom odlukom Carigrad je priznao autokefalnost Ukrajinske pravoslavne crkve i njenu nezavisnost od Moskve, zbog čega je ruska crkva tada prekinula veze sa Vaseljenskom patrijaršijom.

Sabor Srpske pravoslavne crkve odluku Carigrada vidi kao neobavezujuću i poziva da se pitanje autokefalnosti razmotri na svepravoslavnom saboru.

Čijem se privoleti carstvu?

Dejan Anastasijević, BBC novinar

U sporu između Moskve i Carigrada SPC je srcem uz Moskvi, ali noge su joj čvrsto na zemlji.

Srpska pravoslavna crkva se pribojava i da bi Vaseljenska patrijaršija nakon Kijeva mogla da dodeli autokefalnost drugim crkvama koje je zatraže.

U Crnoj Gori od 1993. postoji Crnogorska pravoslavna crkva, zvanično registrovana kao nevladina organizacija. Ne priznaje je ni jedna kanonska crkva, ali ima podršku Kijevske patrijaršije.

Makedonska pravoslavna crkva - Ohridska patrijaršija osnovana je još 1959, kao autonomni ogranak SPC, ali je 1967. jednostrano proglasila autokefalnost. Beograd ni druge kanonske crkve tu odluku nikada nisu priznale, ali makedonska država tretira MPC kao legitimnu. I ona ima pretenzije na neke objekte SPC a spor opterećuje i diplomatske odnose između Srbije i Makedonije.

Međutim, ukoliko bi SPC sledila Moskvu do kraja i raskinula sa Carigradom, platila bi visoku cenu.

Njeni sveštenici ne bi više mogli da borave u Hilandaru, jednom od najsvetijih mesta srpskog pravoslavlja, jer je taj manastir, kao uostalom i cela Sveta Gora, u nadležnosti Vaseljenske patrijaršije.

"Postavilo bi se i pitanje razmene monaha između grčkih i srpskih manastira koje je trenutno vrlo intenzivno", rekao je ranije za BBC na srpskom Dalibor Đukić, koji predaje Crkveno pravo na Pravnom fakultetu u Beogradu.

Sa druge strane, on veruje da bi raskid Moskve i Carigrada mogao da ima i pozitivne posledice: na primer, da podstakne postizanje kompromisa između srpske i makedonske crkve.