Donjeck

Donjeck (ukr.: Донецьк, rus.: Доне́цк) je najveći grad istočne Ukrajine, koji leži na reci Kaljmius. Grad predstavlja administrativno središte Donjecke oblasti i smatra se neslužbenim glavnim gradom ekonomske i kulturne regije Donjecki bazen (Donbas).

Prema popisu stanovništva iz 2007. godine u gradu živi 1.100.700 stanovnika (sa bližom okolinom: 1.566.000 stanovnika), a većinu stanovnika u podjednakom broju čine Ukrajinci (46.65%) i Rusi (48.15%), koji su taj prostor naseljavali još od samog osnivanja, Rusi posebno nakon osnivanja Sovjetskog Saveza.

Grad je 1869. osnovao velški biznismen Džon Hjuz, koji je konstruisao čeličnu plantažu i nekoliko rudnika uglja u široj regiji. U samom početku grad je stekao ime Juzivka, za vreme Sovjetskog Saveza grad je prema Staljinu 1924. preimenovan u Stalino, prethodno je nakratko imenovan kao Trotsk u čast sovjetskom lideru Lavu Trockom. Tek 1961, nakon smrti Staljina i početka destaljinizacije, grad je stekao ime po lokalnoj rijeci Donec, i to je ime zadržao do danas.

Grad Donjeck je do danas ostao i predstavlja središte industrije za proizvodnju uglja i čelika u Ukrajini. Nakon 1998. osnovana je posebna poslovna zona za Donbas i grad Donjeck. Turističke posetioce može posebno zanimati donjecka Katedrala Isusovog preobraženja, Donjecki nacionalni univerzitet, Donjecki gradski muzej i slične atrakcije. Donjeck je danas peti grad po veličini u Ukrajini.

Građani Donjecka uglavnom se služe ruskim jezikom, koji je predstavljao službeni jezik u sovjetsko vreme aktivnog naseljavanja grada, ukrajinskim jezikom se služi oko 25% stanovnika, tako da se prema potrebi može sporazumeti sa oba jezika.

Donjeck leži na stepskom prostoru istočne Ukrajine, okružen raštrkanom šumom, brdima, rekama i jezerima. Prostor severno od grada uglavnom se koristi u poljoprivredne svrhe. Građani Donjecka često posećuju obalu Azovskog mora, koja se nalazi južno od grada, udaljena oko 95 kilometara. Grad je okružen širim pojasom velikih poljoprivrednih imanja.

Grad se proteže sa severa prema jugu dužinom od 28 kilometara i od istoka prema zapadu dužinom od 55 kilometara. U mestu postoje dva obližnja rezervoara: Nižnekaljmius (60 ha) i Donjecki bazen (206 ha). Gradom protiče ukupno 5 reka: Kaljmius, Asmolivka (13 km), Čerepaškina (23 km), Skomoroška i Bahmutka. Grad takođe leži na ukupno 125 rudnih nalazišta.

Grad Donjeck je osnovao velški biznismen Džon Hjuz 1869. pod imenom Juzovka. Godine 1961. grad je stekao novo ime Donjeck po lokalnoj reci Donec i zadržao ga do danas. Tokom Ruske revolucije i stvaranja Ukrajinske Narodne Republike, grad je stekao status boljševičkog glavnog grada u sklopu sovjetske Ukrajine.

Godine 1924. u gradu je živjelo 63.708 stanovnika, a već sledeće godine grad su naselili mnogobrojni ruski doseljenici koji su broj podigli na 80.085 stanovnika. Grad je sve do 1931. godine imao problema sa dovodom pitke vode, kada je izgrađen sistem navodnjavanja u dužini od 55,3 kilometara.

Odmah nakon Velike gladi u Ukrajini, tokom, jula 1933., grad je postao administrativno središte Donjecke oblasti i započeta je ubrzana industrijalizacija cijelog područja. Posebno je bila aktuelna eksploatacija velikih količina ukrajinskog prirodnog gasa kojim je taj prostor Ukrajine obilovao i bio pretpostavljen za potrebe celog Sovjetskog Saveza.

Početkom Drugog svetskog rata, tadašnji grad Stalino je imao populaciju od 507.000 stanovnika, a nakon rata svega 175.000 stanovnika. Grad je u Drugom svjetskom ratu gotovo potpuno uništen. Za vreme sovjetskog lidera Nikite Hruščova grad je još jednom promenio svoj službeni naziv i postao poznat kao Donjeck, prema rijeci Donec.

Godine 1965. osnovana je Donjecka akademija nauka koja je djelovala u sklopu Ukrajinske akademije nauka. Godine 1970. Donjeck je stekao priznanje UNESCO za najčistiji industrijski grad na svijetu, devet godina kasnije odlikovan je Orednom sovjetskog lidera Lenjina.

Gotovo svi stanovnici grada Donjecka često su proruske političke orijentacije prije svega jer je vlast Sovjetskog Saveza često ulagala velike količine novaca u razvoj grada (zapošljavanje) kao potencijalno velikog industrijskog središta sa velikim količinama prirodnog gasa i drugih prirodnih energenata u celokupnooj oblasti.

Rukovodstvo grada Donjecka je do 2004. godine vrlo blisko sarađivalo sa političarima u prijateljskom gradu Moskvi i ta se saradnja s nešto manjim intenzitetom nastavila do danas.