Stara planina u novom ruhu

Stara planina, visokoplaninski masiv, spada u grupu venačnih planina. Glavni venac dugačak je oko 550 kilometara, i proteže se od Zaječara do Crnog mora. Deo ovog venca označava i prirodnu granicu između Srbije i Bugarske.

Stara planina nosi i drugo ime – Balkan, tako da je Balkansko poluostrvo dobilo naziv po ovoj planini. Najviši vrh, duž granice na Staroj planini, a i u Srbiji, je Midžor, na nadmorskoj visini od 2.169 metara. Deo Stare planine, koji se proteže kroz Srbiju pripada opštinama Zaječar, Knjaževac, Pirot i Dimitrovgrad.

Površina masiva Stare planine, koji zahvata Srbiju je 1.802 kvadratna metra.

Jedan o najlepših krajolika Stare planine je prirodni rezervat Babin zub, koji se nalazi na nadmorskoj visini od 1.758 metara. Strme padine, oštri usponi, čudesni vodopadi, polja šumskog voća, bogate šume, pružaju mogućnost za razvoj različitih oblika turizma. Na Staroj planini vlada umereno kontinentalna klima, modifikovana u odnosu na nadmorsku visinu i položaj planine.

Ski-centar je u celosti pokriven sistemom za proizvodnju veštačkog snega ukupne dužine tri kilometra. Sistem čine vodoakumulacija na Župskoj reci kapaciteta 10 hiljada kubnih metara, 21 šaht sa 20 priključaka za topove za proizvodnju veštačkog snega, sedam mobilnih topova i potisni cevovod dužine 3000 metara .

Ski-centar je opremljen četvorosednom žičarom, kapaciteta 1 400 skijaša na sat, ski-liftom tipa sidro, kapaciteta 1 200 skijaša na sat i „baby” ski-liftom.

Staza Konjarnik i Sunčana dolina su po kategorizaciji srednje teške staze, dok je Markova livada prilagođena za najmlađe i skijaše početnike.

Ukupan kapacitet skijališta je 2 600 skijaša na sat.

Pravu atrakciju ove godine predstavljaće prva gondola u Srbiji koja će skijaše prevoziti od hotela do vrha Babin zub, odakle polaze ski-staze ukupne dužine 13 kilometara.

Javno preduzeće Skijališta Srbije je prošle godine dobilo sertifikate (homologacije) Međunarodne skijaške federacije (FIS) za ukupno šest ski-staza na Kopaoniku, Zlatiboru i Staroj planini, koje potvrđuju da staze ispunjavaju sve uslove utvrđene odgovarajućim FIS standardima.

Zahvaljujući homologaciji staza u Srbiji će biti moguće organizovanje svih međunarodnih takmičenja u alpskom skijanju i snoubord disciplinama.

Foto: Status

Investitor za prvi hotel (Stara Planina Hotel & Spa) bila je Vlada RS (Ministarstvo za ekonomiju i regionalni razvoj – Sektor za turizam). Vrednost celokupne investicije u hotel i infrastrukturu je oko 40 miliona evra i to je najveća investicija u sektoru turizma. Naravno, ovo je samo početak izgradnje ovog velikog turističkog centra.

Sledeća faza podrazumeva izgradnju infrastrukturnih i smeštajnih kapaciteta za kapacitet od 3900 skijaša dnevno (preko 6000 gostiju ukupno, jer nisu svi gosti skijaši), otvaranje preko 650 novih radnih mesta samo u smeštajnim kapacitetima, kao i mnogo veći broj novih radnih mesta u sektorima koji su servisno vezani za funkcionisanje samog rizorta.

Stara Planina Hotel & Spa ima 4 zvezdice prema internacionalnim hotelskim standardima i nalazi se na jednom od najlepših mesta Stare planine - Jabučkom ravništu, na 1.350 metara nadmorske visine.

Hotel je kapaciteta 146 smeštajnih jedinca, odnosno 380 ležajeva, u okviru kojeg ima dvokrevetne sobe, superior sobe, junior i senior apartmane kao i predsednički apartman.

Stara planina pruža velike mogućnosti za bavljenje ekstremnim sportovima.

Obronci Stare planine idealni su za „free ride“ i snowboard, pa su mnogu skijaši i „snowboarderi“, odavno gosti ove planine na istoku Srbije.

U toku leta ovde su se održavala i mnoga takmičenja paraglajdera, tako da su već ustanovljena i startna mesta za ovaj ekstremni sport, koji dobija sve više poklonika. Takođe, na Staroj planini održavaju se takmičenja i u mountain bike-u, a u ovim predelima biće održan i Eurobalkan bike cup.

Alpinizam se takođe svrstava u ekstremne sportove a na Staroj planini postoje uslovi i za ovaj sport. Idealna je za bavljenje planinskim biciklizmom. Na strminama, padinama i šumama ove planinske lepotice organizovane su mnoge biciklističke ture za sve one koji vole izlet u nepoznato i divlju prirodu.

Ovo je i način da se susretnete sa rekama na Staroj planini, a iskusni biciklisti kažu da taj doživljaj nigde nije neposredniji. Kada je voda u pitanju, izvora i čiste vode ima u izobilju na celom području Stare planine. Naravno, u ovakvu avanturu nemojte se upuštati sami, već samo u organizovanim grupama.

U planu je da Stara planina postane jedna od poznatijih destinacija za ljubitelje biciklizma, pa će tako ovde biti mesta i za rekreativce, kao i za one koji se bave ekstremnijim verzijama ovog sporta.

Ovo područje je izuzetno atraktivno i za seoski turizam. Priroda je netaknuta, sela su slikovita , a tu je i bogato antičko i srednjevekovno nasleđe, kao i zanimljiv folklor. Ovde je nastala i priča o babi, koja je Turcima prenela harač, pa se kaže da su je na Tresibabi tresli, u Mučibabi mučili, a na Babinom zubu slomili zub, da bi priznala gde je turski harač.

Na istočnim padinama Stare planine locirano je istoimeno lovište. Na ovom prostoru love se srna, lisica, divlja svinja, vuk i jelen. U Opštini Knjaževac postoje tri lovačka udruženja sa sedištima u Knjaževcu, Kalni i Minićevu.

Stara planina -ostrvo sa blagom

Molitva pod Midžorom, Foto: Status

U Donjoj Kamenici možete videti Crkvu presvete Bogorodice, a pretpostavlja se da je podignuta početkom XIV veka. Freske su sačuvane i govore o velikom majstorstvu ikonopisca. Na putu prema Gornjoj Kamenici nalazi se manastir posvećen Svetoj Trojici. Kao ktitor se pominje Lazar, sin despota Đurđa Brankovića, a crkvu su podigli pastiri iz Crnog vrha.

U dolini Timoka smestila su se sela gde se susreću etno motivi kasnorimske iskopine i spomenici. Knjaževac i okolina su mnogo godina unazad poznati i po izuzetnim vinima, a knjaževački vinari vlasnici su mnogobrojnih priznanja iz zemlje i inostranstva. Nedaleko je i selo Ravna, gde se nalazi arheološko nalazište Timacum minus, koje datira iz I veka naše ere, a predstavlja rimsku naseobinu.

Prvenstveno je tu bio logor rimskih legionara, koji je u trećem i četvrtom veku pretvoren u tvrđavu sa kulama. Na osnovu iskopina u u Arheo-etno parku u Ravni , formirana je izuzetna lapidarijska etno spomenika. Ova zbirka izložena je u školi u Ravni i govori o latinima koji su ovde živeli. Istraživanja koja su trajala od 1975. do 1990. godine, otkrila su desetine rimskih spomenika, carskih počasnih natpisa, i mnogobrojne primerke antičkih bronzanih i mermernih skulptura, reljefa i drugih predmeta visoke umetničke vrednosti.

U arheo-etno parku u Ravni, nalazi se stara škola, lapidarijum, kao i etno kuća, čiji je podrum preuređen u muzej vinarstva.

Biljni i životinjski svet na Staroj planini je karakterističan, pa se u podnožju Babinog zuba nalazi stanište Subalpske bukve, a u potocima i rekama ima potočne pastrmke. Stara planina obiluje lekovitim biljem i pečurkama, a stanište je i mnogim vrstama retkih biljaka. Stara planina predstavlja pravo ostrvo s blagom.

Proglašena je za Park prirode 1997. godine. Ova planinska lepotica je područje sa izuzetnim vrednostima sa stanovišta raznovrsnosti biljnog i životinjskog sveta i njihovih zajednica, kao i geomorfoloških, geoloških, hidroloških i hidrogeoloških osobenosti, u kojem je prisutan tradicionalni oblik života i kulturnih dobara.

Površina Parka prirode Stara planina je više od 142 hiljade hektara.

Bogatstvo vegetacije ogleda se kroz raznovrsnost žbunastih, šumskih, livadskih, pašnjačkih i tresavskih zajednica. Izdvojene su i visinske vegetacijske zone: hrastov pojas, bukov pojas, smrčev pojas, pojas subalpske žbunaste vegetacije niske kleke, borovnice i subalpske smrče, i pojas krivulja.

Na Staroj planini do sada su izdvojeni strogi prirodni rezervati:

- „Draganište“ – rezervat smrčevih šuma

„Golema reka“ – bukova prašuma

- „Vražja glava“ – značajan lokalitet u šumskom kompleksu Stare planine, na kojem se može pratiti spontani razvoj i sukcesija biljnih vrsta, koje su u njenom sastavu, a posebno planinskog javora.

- „Smrče“ (Arbinje) – najočuvanije i najlepše smrčeve šume na Staroj planini i u Srbiji uopšte, sa tipičnim trestavskim i sfagnumskim zajednicama.

- „Kopren“ – predstavlja nalazište biljaka iz porodice mesožderki. Dugogodišnja istraživanja pokazala su da Stara planina spada u floristički najbogatije delove Srbije, Balkana i Evrope.

Specifičan geografski položaj, raznovrsnost geološke podloge, nadmorska visina i istorijski razvoj flore i vegetacije, uticali su na izuzetnu raznolikost biljnog sveta ovog područja. Na Staroj planini raste više od hiljadu različitih vrsta biljaka, od kojih preko sto predstavljaju endemite. Na obroncima Stare planine raste i mnogo lekovitog bilja koje je zaštićeno zakonom. U tu grupu spadaju: kleka, kopitnjak, rusa, sapunjača, ždraljevina, gladiš, zečji trn, krušina, krkavina, imela, bela imela, divlja angelika, šiviz, lincura, rastavić, preslica i mnoge druge. Tradicija upotrebe biljaka za lečenje izuzetno je bogata i duga i predstavlja značajno nasleđe turizma.

Sakupljanje trava za sopstvene potrebe obično ne ugrožava opstanak lekovitih biljaka. Na ovom području zastupljene su brojne životinjske grupe, koje doprinose lepoti prirode.

Faunu čini 116 vrsta leptira (22 novoutvrđene, a 6 vrsta predstavlja glacijalne relikte), 18 vrsta herpetofaune (6 vrsta vodozemaca i 12 vrsta gmizavaca), a ihtiofauna predstavljena je sa 26 vrsta.

Najveći diverzitet ptica u Srbiji, bivšoj Jugoslaviji i većem delu Balkana, nalazi se upravo na Staroj planini, gde su svoje stanište našle 203 vrste.

Stara planina uključena je u registar područja od međunarodnog značaja za ptice Evrope – IBA, sa površinom od 44 hiljade hektara. Fauna sisara zastupljena je sa 30 vrsta, a posebno se ističu tekunica, snežna voluharica, ris i medved. U

selima podno Stare planine dočekaće vas ljubazni domaćini, uvek spremni da putnike dočekaju izvornom trpezom, na kojoj će se obavezno naći „belmuž“, specijalitet ovog kraja, napravljen od sira i kukuruznog brašna.

Raskošna lepota Stare planine, osvaja i pleni, ne samo u toku zime, već u toku cele godine. Idealno je mesto za ljubitelje netaknute prirode, koji žele da otkriju neizmerna bogatstva ove planinske lepotice na istoku Srbije.