Bijeljina: manastiri, banja i etnoselo

Sve je više turista koji odlučujuda vikendom posete Bijeljinu,malo semberijsko mesto u Republici Srpskojkoje je do početka devedesetih bilo poznato po ratarima i povrtarima, a sad privlači pažnju zahvaljujući manastirima, banji Dvorovi, i etnoselu Stanišići.

Omeđena na istoku rekom Savom i Drinom, a na jugozapadu obroncima planine Majevice,Bijeljina zahvata površinu od 734 kvadratna kilometra i na samoj je tromeđi triju novih država.Granice pitome Semberije se poklapaju sa teritorijom opštine.

Od pograničnog prelaza sa Srbijom Bijeljina je udaljena 12 kilometara, a od Beograda i Novog Sada 120 kilometara. Većina putnika se odlučuje za granični prelaz Rača, da bi izbegla plaćanje na prelazu preko Pavlovića ćuprije, uprkos podužim kolonama zbog onih koji su se uputili u Republiku Srpsku po jeftinije gorivo.

Na pola puta od Rače do Bijeljine je selo Dvorovi i istoimena banja, sa kompleksom od pet bazena koje u vrelim letnjim danima dnevno poseti i do 3.000 gostiju. Banja je nastala posle istraživanjenalazišta nafte 1957. godine, kada suotkrivene termalne vode. Sa dubine od 1435 metara ističe lekovita voda čija je temperatura na površini 75 stepeni.Rashlađena, koristi se za bazene, piće, inhalaciju, masažu u terapiji mnogih bolesti. Pored bazena, sportskih terena i lepo uređenog parka tu je i hotel sa bolničkim kompleksom u kojem se mesto mora rezervisati unapred.

Tavna u grbu grada

Od banje do grada duž putanačičkane suposlovne zgrade, magacini, hale, tržni centri. Crvene se krovovi novosagrađenih kuća pridošlicau opštini Bijeljina: danas tu živi oko 150.000 stanovnika, što je za skoro 40 odsto više zbog dolaska izbeglica.

Na prilasku gradu, iz daljine, pažnju privlače zlaćane kupole, poput ruskih, na manastiru svete Petke u naselju Pet jezera, koji je u izgradnji.

U gradu dominira zvonik sa satom visok više od 30 metara, simbol manastira svetog Vasilija Ostroškog, čija je izgradnja počela 1996. godine a završena 2001. U jednom delu manastira je sedište episkopa zvorničko-tuzlanskog Vasilija. Lepo i bogato uređena porta mami mladence da uprkos čekanju na red, baš ovde kažu sudbonosno „da”.

U Bijeljini se nalazi i jedna rimokatolička crkva, pet džamija i nekoliko bogomolja drugih veroispovesti. Inače, najstarija javna građevina u gradu je Crkva svetog Đorđa, sagrađena 1872. godine.Četiri godine kasnije podignuta je zgrada današnjeg Muzeja Semberije, a 1890. gradski park na koji su u Bijeljini veoma ponosni. Prva osnovna škola ovde je otvorena1838, a od 1992. i nekoliko visokoškolskih ustanova, privatnih i državnih (Univerziteti„Pavlović” i „Sinergija”, Učiteljski fakultet, Pravni, Poljoprivredni i Fakultet poslovne ekonomije).

najstarija građevina u Semberiji i jedan od simbola Bijeljine je manastir Tavna, čija je kupola ucrtana i u središnji deo grba opštine. Manastir se nalazi na obroncima Majevice, dvadesetak kilometara od centra grada, a narodno predanje vezuje njegovo osnivanje za kralja Dragutina, koji je upravljao ovim krajem od 1281. do 1316. godine, i za njegove sinove Vladislava i Urošića. Oduvek je manastir delio sudbinu meštana i bio duhovni i kulturni centar srpskog naroda i religije.

O manastiru se može pričati na dugo i na široko, a prava je sreća, zadovoljstvo i čast čuti ovo kazivanje od oca Lazara Kršića, arhimandrita manastira. Svako ko poseti ovajmanastir, na putu od Bijeljine ka Zvorniku, dobrodošao je gost, a da se tako i oseća brine sestrinstvo sa igumanijom Martom, koja pored obaveza u manastiru ima pune ruke posla i na manastirskom imanju.

Imanjem otkupio narod

O Muzeju Semberije,saviše od 10.000 eksponata i tri stalne postavke, pripoveda nam direktor Mirko Babić,a priča počinje od najstarijih pronađenih tragova življenja ovde, još iz perioda neolita – starčevačke kulture. Ime Bijeljina se prvi put pominje 1446. godine kada su ljudi iločkog bana ovde opljačkali jednog dubrovačkog trgovca.Dve izuzetne ličnosti ovog kraja su Filip Višnjić, narodni pesnik, i knez Ivo od Semberije, dobrotvor i humanista, koji je u vreme Prvog srpskog ustanka prodao čitavo imanje da bi otkupio srpsko roblje.

Našu pažnju u Muzeju privukla je fotografija jedne kafane sa baštom punom gostiju, s početka 20. veka, nazvane „Lufr-kafe”. Kako tada, tako i danas, i staro i mlado voli da (za)sedne u ovdašnjim baštama kafića i restorana, a jedan od nezaobilaznih je „Lovac”, najstariji u ovom kraju. Sredinom prošlog veka nije bilo putnika koji nije ovde svratio na daleko čuvene ćevape. Od 2006. godine ovu tradiciju nastavljaju i obogaćuju Snežana i Dragan Todorović.

Da bi upoznali jedan narod treba zaći u njihove kuće, pisali su stari putopisci, a nama se čini da je dovoljno zaviriti u bijeljinska dvorišta, sve jedno lepše od drugog, i shvatiti da su nam domaćini i na taj način poželeli dobrodošlicu.

Jedna od novijih,naširoko popularna atrakcija ovog kraja svakako je etnoselo koje je 2003. godine osnovao Boris Stanišić. U želji da sačuva predstavu o kulturi življenja sa kraja 19. i početkom 20. veka, nošen nostalgijom, krenuo je da sakuplja stare kuće i razne predmete. Rezultat je autentično planinsko selo usred semberijske ravnice. Nije stao na jednom jezeru, potoku, vodenici, restoranu…,pa mnogi dolaze ovamo samo da vide ovaj „srpskiDiznilend“.

Nekoliko kilometara od etnosela Stanišići jećuprija ispod koje su prelepe drinske plaže, vikend naselje... a nešto će ostati i za sledeću priču.

----------------------------------------------------------

Dučić i Magdalena

Jovan Dučić je, što je malo poznato, prvi posao posle završene somborske Učiteljske škole, 1893. godine dobio u Bijeljini. Sa vršnjacima je u Bijeljini osnovao i dramsku amatersku grupu, što se uzima za početak pozorišne umetnosti u ovom semberijskom gradu.

Na svetosavskoj proslavi 1894. godine u sali novoizgrađenog hotela „Drina“ mladi učitelj, pesnik i rodoljub upoznao je lepu Magdalenu Nikolić-Živanović, kćerku imućnog bijeljinskog trgovca Jovana Nikolića (drugo prezime uzela je od dede po majci) i u nju se zaljubio. Magdalena je, verovatno pod njegovim uticajem, i sama počela da piše pesme i postala prva pesnikinja iz Bijeljine.

Iz knjige Slobodana Petrovića „Korzo stare Bijeljine“ saznajemo da je po nalogu kotarskog predstojnika, u maju 1894, policija izvršila premetačinu Dučićevog stana i pronašla dve njegove pesme sa rodoljubivim sadržajem. Zbog ovih stihova i ukupnog rada sa mladima, učitelj Dučić je na osnovu rešenja Zemaljske vlade u Sarajevu od 10. jula 1894. godine zauvek napustio Bijeljinu i Semberiju. A Magdalena je ostala u porodičnoj kući, verna obećanju koje je pred oltarom dala ocu: da se neće udati za Dučića, koga je on držao za „kuferaša i deklamatora iz bijeloga svijeta“.

Balkon i spomen-ploča na kući, u čijoj je blizini i sveto drvo sa likom Isusa Hrista, podsećaju na ovu zabranjenu ljubav. Jovan Dučić je ostao neoženjen, a Magdalena neudata iz prkosa zbog zabranjene ljubavi.

Slavica Berić