Martin Brod, vodopad u Bosni

Upravo tu se nalazi najveći unski slap i vodopad, gdje se preko bigrene prečage visoke 54 metra, na odsjeku od 100 metara, prosječno prelivaju 63 kubna metra vode u sekundi. Ovaj vodopad nosi naziv Veliki slap, a narod ga zove, Bukovi na Uni. Nizvodno od Martin Broda, nalazi se najatraktivniji slap - Štrbački buk, a sastoji se iz tri bigrena odsjeka širine 40 metara, a visine 23,5 metra. Do Bihaća se nalazi još i Troslap, visine 2,5 metra, Dvoslap visine 1,5 metar, a nizvodno od Bihaća - Kostelski slapovi. Unski sliv je jedan od najočuvanijih dijelova Evrope, centar te smaragdne ljepote je Martin Brod... a simbol Bihaćko-petrovačke eparhije - drveni manastir, Rmanj, star pet vijekova.

Nažalost, Martin Brod nije zaobišao vihor minulog rata koji je ostavio posljedice. Novim dejtonskim ustrojstvom Martin Brod je ostao u BiH, u federalnom entitetu i na međi dva kantona, Unsko-sanskog i Livanjskog, u katastar zaveden kao mjesna zajednica Grada Bihaća. Poslije rata sve je stalo osim riječnih tokova... Željeznička pruga, koja je nekad spajala Beograd, Knin i Split, opustjela je, a danas rijetki zvižduk lokomotive teretnog voza iz Bihaća podsjeti ono malo ljudi, penzionisanih željezničara, mašinovođa i skretničara, na prijašnji život.

Sjedeći u kafani „Kod Pere“ mještani bi uvijek i iznova prepričavali rijetkim turistima kako se nekad „prugom slivalo pola Evrope oko bokova Une da se dive kristalno bistroj ljepotici, njenim vodopadima, zaljubljenim parovima koji su dolazili da kampuju na jezeru zvanom „Ostrvo suza, ljubavi i uzdisaja...“ A u Martin Brodu se nekad okupljalo „Društvi neženja“, iz cijele Evrope, te su svakog 27. aprila zborovali pored slapova Une.

Ne može se bez legende, a stara legenda priča o djevojci Marti koja je bila zaljubljena u vojnika, i koju je, prelazeći rijeku da bi došla do njega, snažna struja povukla, a djevojka se utopila. Tako je, pričaju stari mještani, naseobina dobila ime... I ko zna koliko bi se još ispredale priče da se na ovu mjesnu zajednicu nije obrušila zbilja koja je najviše uzdrmala mještane, njihove potomke, pa onda i eko društva, ljubitelje prirode i sve one koji su posjećivali raj na zemlji. Priča, pokrenuta iz Vlade FBiH, o izgradnji hidrocentrale, podizanju brane i potapanju pola naseobine Martin Broda izazvala buru revolta, ali uvukla strah u kosti da će se posljednji netaknuti dar prirode uništiti nepovratno. No, parlament Federacije BiH usvajanjem Zakona o nacionalnom parku „Una“, proglašava i prvi nacionalni park na području Federacije BiH, a to je istovremeno prvi nacionalni park u Bosni i Hercegovini uspostavljen u skladu sa savremenim standardima Međunarodne unije za zaštitu prirode, i standardima Evropske Unije. Prema planovima inicijatora i Elektroprivrede BiH, akumulacija će biti u kanjonu Unca, a zbog jezera, kažu, biće srušena samo jedna kuća. Hidrocentrala Unca bi u sekundi tokom cijele godine Uni davala 35 kubnih metara vode, čime bi bila poboljšana zaštita flore i faune u ovoj rijeci. Priča o hidrocentrali čijom gradnjom bi se potopio manastir i nekoliko kuća za sada je bez epiloga.