Ivo Andrić za sva vremena

Vojnomedicinska akademija je 13. marta 1975. godine saopštila je da je Ivo Andrić umro u 1.15 časova, a pariski list " Mond" je sledećeg dana imao na prvoj strani opširan članak "Smrću Ive Andrića jugoslovenska književnost gubi svog jedinog nobelovca..."

U času smrti imao je nepune 83 godine, a u beležnici je ostao zapis: "Pomisao na smrt izaziva, već sama po sebi, kod čoveka strah. A kod književnika i svakog 'javnog radnika' dolazi uz to još i odvratnost od glupih i neiskrenih nekrologa koji nas čekaju..."

Danas, 36 godina docnije Srbija, region pa i svet obeležavaju pola veka otkako je Ivo Andrić, rođen 10. oktobra u Dolcu kraj Travnika primio u Stokholmu Nobelovu nagradu za književnost kao prvi, i za sada jedini pisac južnih Slovena koji je poneo to najviše literarno priznanje.

Andrić je kao nobelovac i akademik, i već onda najprevođeniji srpski pisac u svetu, sahranjen uz najviše počasti, a u Odboru za sahranu bilo je 45 najuglednijih ličnosti iz političkog i kulturnog života cele Jugoslavije, jer on jeste pripadao i Bosni i Hercegovini u kojoj je rođen i Hrvatskoj i Srbiji po poreklu roditelja, ali je sebe smatrao srpskim piscem.

Prema testamentu koji je juna 1975. proglašen punovažnim obrazovana je Zadužbina Ive Andrića kojoj su pripala sva sredstva od autorskih honorara kao i piščeva ušteđevina uključujući novčani deo Nobelove nagrade.

Prva sednica Upravnog odbora kojom je predsedavao Rodoljub Čolaković održana je godinu dana nakon piščeve smrti 12. marta 1976. godine i za prvog upravnika izabrana je njegova višedecinijska saradnica Vera Stojić.

Od tada pa do danas Zadužbina vodi računa o Andrićevoj književnoj baštini i dodeljuje nagradu koja nosi njegovo ime, za najbolju pripovetku ili knjigu priča.
Kao nosilac autorskih prava, Zadužbina vodi evidenciju o svakom novom objavljivanju njegovih romana, pripovedaka, poezije bilo da se radi o knjizi ili samo fragmentima.

Prema podacima koje iz Zadužbine, od 13. marta 2010. do 13. marta 2011. godine domaći izdavači su objavili 14 knjiga i emitovana je jedna radio dramatizacija. Strani izdavači su štampali 12 knjiga i jedan odlomak koji je uključen u veću celinu.

Pripremajući se za obeležavanje 50 godina od dodeljivanja Nobelove nagrade, Zadužbina je pripremila 10 tematskih zbirki pripovedaka i iz te kolekcije već su štampane četiri knjige, a do kraja jubilarne 2011. u knjiižarama će se pojaviti sve zbirke.

U ovaj projekat su se do sada uključile izdavače kuće "Dereta" i "Laguna". "Dereta" je objavio "Fratarske priče" i "Priče o gradovima", dok je "Laguna" štampala "Beogradske priče","Priče o osobenjacima i malim ljudima" (dva izdanja u tiražima od po 2000 primeraka - iscrpljeno) i "Sarajevske priče" i "Priče o moru", a u pripremi su i "Turske priče" i "Priče o selu".

Zanimljiv je podatak i da je "Laguna" saopštila na Beogradskom sajmu knjiga oktobra 2010. da je zbirka Andrićevih beogradskih pripovedaka bila među njenim najprodavanijim izdanjima.

Englesko izdanje "Travničke hronike" (Days of the Consuls) doživelo je treće izdanje kod "Derete".

Ove godine se pojavila i prva "zvučna knjiga" Andrićevih izabranih tekatova u izdanju Službenog glasnika, koju je priredio prof. dr Radovan Vučković.

"Čigoja štampa" je objavio knjigu "Ljubav u kasabi" koju je priredila urednica Zadužbine dr Žaneta Đukić Perišić.

Izdavački centar Matice srpske je u okviru edicije "Deset vekova srpske književnosti objavio "Na Drini ćuprija" i "Prokleta avlija".

Beogradski izdavač "Draganić" angažovao je Vučkovića da pripredi knjigu "Izabranih pripovedaka", a "Evro Đunti" je štampao nova izdanja "Na Drini ćuprija" i "Znakovi pored puta".

Radio Beograd je, u dramatizaciji Meline Pote-Koljević, emitovao "Letovanje na jugu".

Roman "Na Drini ćuprija" štampali su u periodu između dve godišnjice Andrićeve smrti izdavači u Sarajevu, Španiji na kastiljanskom i baskijskom, Austriji, Italiji, u Nemačkoj je izveden na sceni u Diseldorfu u dramatizaciji i režiji Nikite Milivojevića i u Turskoj je doživeo 13. izdanje.

U Španiji su drugo izdanje imali "Travnička hronika" i "Gospođica", u Norveškoj je štampan "Omer-paša Latas", u Italiji "Žena na kamenu i druge priče", a u Rumuniji "Znakovi pored puta".

Odlomak iz romana "Na Drini ćuprija" štampan je u knjizi Francuza žaka Roasana "O sposobnosti preživljavanja".