Situacije. Instalacije u Vojvodini

Septembra 2008. godine, na Sunčanom keju u Novom Sadu sprovedeno je protestno i simbolično spaljivanje umetničkih dela, među kojima je bio i primerak, sada teško dostupne, studije „Konceptualna umetnost” eminentnog istoričara umetnosti Miška Šuvakovića. Od velike lomače na kojoj su gorele slike, knjige, crteži, pozorišni kostimi, scenografije i drugi umetnički predmeti u ime poziva člana Gradskog veća na dijalog o problemima umetnika i neadekvatnoj kulturnoj politici, nastao je pepeo koji je položen u urnu i bio predviđen da bude ugrađen u temelje planirane nove zgrade za Muzej savremene umetnosti Vojvodine.

Organizator performansa „Iz pepela u muzej” bio je Nikola Džafo, dobitnik „Politikine” nagrade za 2011. godinu, za izložbu „Lepus in fabula” u Muzeju savremene umetnosti Vojvodine, kao i direktor Art klinike, umetničkog centra čija je eutanazija izvršena 27. januara ove godine.

Urna sa pepelom postavljena je ispred zgrade bivšeg Muzeja Revolucije, u okviru međunarodne izložbe „Prostor za novi dijalog“ (septembar - oktobar 2008) čiji je organizator bila Sanja Kojić Mladenov i od tada je prvi umetnički objekat sa kojim se posetilac susretne kada dolazi u Muzej savremene umetnosti u Novom Sadu.

Sanja Kojić Mladenov je autorka tekućeg projekta „Situacije. Instalacije u Vojvodini”, prvog projekta u sredini koji istražuje i problematizuje ovu kompleksnu umetničku aktivnost, sa namerom da se započne dijalog i otvori debata o mogućnostima intervenisanja u različitim prostorima, situacijama i društveno-umetničkim okolnostima. Sa tim u vezi, istaknuta je povezanost umetničke prakse sa naukom, tehnologijom, ekonomijom i društvom, jer su instalacije prepoznate kao intervencija umetnika u konkretnom prostoru i ne mogu postojati izolovano od geografsko-sociološko-istorijske povezanosti sa mestom na kojem su nastale.

Nastanak istalacije se dovodi u vezu sa temporalno ograničenim umetničkim praksama poznatim kao Land art, Site-specific i in situ (na primer, intervencije Krista i Žan Kloda ili grupe Apsolutno), ili, sa druge strane, projekte u muzejima kao što Gugenhajm u Njujorku, the Turbine Hall of Tate Modern u Londonu, Centre Georges Pompidou u Parizu, Mattress Factory u Pitsburgu, the Museum of Installation u Londonu ili na velikim međunarodnim manifestacijama - Bijenale u Veneciji ili Dokumenta u Kaselu. Na putu od Land art-a do institucionalizovanja, termin instalcija je počeo da se primenjuje kako na otvorene, tako i na zatvorene prostore. U nekim slučajevima su one „produžena skulptura”, a u nekim radovi koji se u velikoj meri oslanjaju na mogućnosti novih tehnologija (na primer, rad Bila Viole).

Osim urne koja iz pepela vraća umetnost u muzej, na izložbi „Situacije. Instalacije u Vojvodini”, projekti Art klinike, odnosno LEDart-a, prikazani su kroz umetničku dokumentaciju, te je arhiva o svim aktivnostima Art klinike tokom dve decenije izlozena uz „stub srama” – ostatak Varadinskog mosta posle bombardovanja tokom 1999. godine. Dokumentaristički se pristupilo i akcijama i intervencijama u unutrašnjem i spoljnom prostoru Bogdanke Poznanović, grupe KÔD (Slobodan Tišma, Slavko Bogdanović, Mirko Radojičić...), grupe Bosch+Bosch (Slavko Matković, Balint Sombati, Laslo Kerekeš, Laslo Salma...) i grupe Verbumprogram sa kraja ’70-ih godina XX veka (Ratomir Kulić i Vladimir Mattioni).

Foto: Demontažna šok galerija i njena unutrašnjost

Kao nastavak prakse Art klinike, pokrenuta je Šok alijansa čiji je cilj da aktivira periferne delove Novog Sada adaptiranjem neupotrebljenih prostora u okviru kulturno-obrazovnih institucija u takozvane šok galerije koje su namenjene individualnim posetama. Demontažna i prenosiva galerija, koja je predviđena da bude postavljena u Sinagogi u Novom Sadu, izložena je u okviru izložbe kao i ceo projekat koji se njome pokreće.

Interaktivna instalacija „Za gaziti” Superumetnika Nikole Macure, saradnika na Departmanu za vajarstvo i LEDart-a - Art klinike – Šok alijanse, sumira praksu ovog umetnika u javnim prostorima koja je ralizovna korišćenjem veštačkog cveća za prekrivanje delova objekata u kojima je komunikacija u kretanju najaktivnija, tako da je cvetni tepih postavljen ovom prilikom na ulazu u hol Muzeja. Sličnim konceptom u vezi sa prostrnom kompozicijom koristio se i Đula Šanta za rad „Porn-Corn”, poređavši džak težak 50kg na svaki stepenik kojim se posetioci penju u galerijski prostor.

Foto: Za gaziti Nikole Macure (deca sa škole crtanja Studio Mano) i Poljoprivredni sajam knjiga Branislava Petriæa i Staniše Dautoviæa

Kako su u fokusu radovi umetnika koji naglašavaju intrrelaciju regionalne i umetničke scene, prvi rad sa kojim se posetioci susreću u okviru galerijskog prostora muzeja je instalacija Igora Antića koji je aktivan u Parizu od 1988. godine. Sam koncept njegove instalacije „Napravljeno po meri” koja je ovom prilikom postavljena, naglašava kompleksnost kultura i nacija sveta. Naime, instalacija predstavlja na kutijama za šibice zastave svih država, dok je šibica postala kod za milion stanovnika.

„Samoodrživi sistem apsurda” Stevana Kojića je interaktivna instalacija koja ogoljuje tehnologiju i veštački aspekt umetnosti nasuprot živom biću koje je prikazano bonsaijem. Minijaturno drvo koje je u centru kinetičke instalacije, remeti elektro-magnetne talase u svojoj okolini koji se prenose u vizuelni i zvučni medij. Sama instalacija reaguje na kretanje posetilaca i jačinu zvukova u galeriji i u zavisnosti od toga se vizuelno i auditivno menja.

Na izložbi su zastupljeni „Poljoprivredni sajam knjiga” (1994-2013) Branislava Petrića i Staniše Dautovića, digitalna animacija „Belo” Nataše Teofilović, kao i radovi ili dokumentacije o stvaralaštvu Predraga Šiđanina, Gorana Despotovskog, Dejana Dimitrijevića, Ljubomira Vučinića, Maje Rakočević-Cvijanov, Lidije Srebotnjak-Prišić, Slobodana Stošića, Lee Vidaković, Dragana Vojvodića, Zivka Grozdanica i Bojane Knežević.

Foto: Stevan Kojiæ dok postavlja instalaciju

Kroz izložbu su razmotrene aktivnosti konceptualnih umetnika, rane instalacije iz ‘80-ih godina XX veka, njihov razvoj u galerijskom, alternativnom, javnom i virtuelnom prostoru kroz umetničke prakse „na licu mesta”, institucionalnu kritiku, rekonstrukcije radova i višemedijski pristup. Biće propraćena monografskom publikacijom koja će rasvetliti mnoge aktere, događaje, akcije, radionice i izložbe koje su izazvale pojavu i podsticale produkciju instalacija tokom protekle četiri dekade, kao i pratećim razgovorima sa umetnicima i interaktivnim sadržajima.
Instalacije se mogu pogledati do kraja marta, radnim danima (osim ponedeljkom) od 10h do 16h i vikendom od 10h do 14h. Paralelno je u galeriji „Meandar” istog muzeja u toku izložba Tehnologija narodu! koja prikazuje razvoj filma i videa u Vojvodini, a čiji su kustosi Gordana Nikolić i Aleksandar Davić.

Do 24. marta se u Likovnoj galeriji i Galeriji Podroom (obe u okviru Kulturnog centra Beograda) može pogledati izložba „Osamdesete - Postmoderna u Vojvodini (1976/1990)”, autorke i kustoskinje Svetlane Mladenov, koja je u Muzeju savremene umetnosti u Novom Sadu bila organizovana tokom januara - februara 2013. godine.

Za dalje informacije o propratnim dešavanjima tekućih projekata Muzeja savremene umetnosti u Novom Sadu pratite zvanični sajt Muzeja. Ulaz na sva dešavanja je besplatan.