Kultura dubrovačkih Srba na izložbi

Ova dugo očekivana izložba je plod zajedničkog rada stručnjaka Srpske crkvene opštine u Dubrovniku, Arhiva Srbije i Narodne biblioteke Srbije, istaknuto je na otvaranju.

Ministar kulture Srbije Predrag Marković je kazao da je ovo najvažnija izložba unazad nekoliko godina, izložba koja spaja ljude i narode, Srbe i Hrvate, pravoslavne i katolike, koja prezentuje izuzetno kulturno blago Srba u Dubrovniku, male ali veoma značajne zajednice.

Izložba 250 eksponata je kruna višegodišnjeg napora interdisciplinarnog tima stručnjaka da se obradi i prezentuje izuzetno kulturno nasleđe Srba u Dubrovniku.

Među eksponatima su ikone, jevanđelja, liturgijske srebrenice, ulja na platnu, stare i retke knjige, originalni književni rukopisi od kojih je Marković posebno apostrofirao “Zulumćar” Svetozara Ćorovića.

U renoviranom prostoru Arhiva Srbije, koji je opremljen da primi ovako vrednu zbirku umetničkih predmeta, izloženo je 40 ikona grčkih, ruskih i srpskih ikonopisaca nastalih od 15. do 19. veka.

Najveću pažnju posetilaca privuklo je Jevanđelje iz Kijeva u srebrnim pozlaćenim okovima, najverovatnije izrađeni u zadru početkom 15.veka po narudžbini despota Stefana Lazarevića. Srebrni okovi su i najstariji predmet koji se čuva u riznici Crkve Svetog Blagoveštenja u Dubrovniku.

Foto: FoNet

Izloženo je i pet nemačkih renesansnih tanjira od mesinga koji su služili kao posude za prikupljanje novčanih priloga za vreme bogosluženja, zatim srebrni i pozlaćeni putiri od 17. do 19. veka ukrašeni dekorativnim motivima i graviranim natpisima vrednih zlatarskih dubrovačkih zlatara pravoslavaca.

Deo srpskog kulturnog nasleđa čine zavetni darovi, nakit i srebrne pločice, zavetni nakit prikupljen za gradnju crkve na Boninovu i za izgradnju Blagoveštenske crkve u Gradu.

Predstavljen je ženski i muški građanski nakit iz sredine 19. veka, uvezen iz Venecije, Trsta i Beča, zatim narodni zlatni nakit koji su izrađivali dubrovački zlatari, kao i tradicionalni nakit od filigranskog srebra domaće izrade, koji je pripadao srpskoj građanskoj nošnji 19. veka.

Posebno značajna su dokumenta iz Arhiva Srpske pravoslavne crkvene opštine, do sada uglavnom nepoznata - poslanica na pergamentu iz sredine 18. veka manastira Tvrdoš, domovni protokol iz 1832, prepis ugovora iz 1790. o kupovini kuće za crkvu na Posatu.

Foto: FoNet

Tu su i Popis pravoslavnih porodica u Dubrovniku iz 1821, pisma Ðorđa Nikolajevića i episkopa Josifa Rajačića iz 1830, vezana za otvaranje škole za srpsku decu, Inventar crkve na Boninovu iz 1831, spisak priložnika za zidanje crkve i groblja na Boninovu iz 1836, ostavinska rešenja dobrotvora.

U specijalnim vitrinama izloženi su originalni rukopisi književnika Ive Vojnovića (Smrt majke Jugovića i Lazarevo vasrksenje), Svetozara Chorovića (Zulumćar), Andre Murata (Selim paša), Andre Gavrilovića (Dubrovnik i Vuk Karadžić, crtice iz istorije srpske književnosti) a posebnu celinu predstavljaju stare i retke knjige štampane u periodu od 17. do 19. veka.

Duž hodnika Arhiva Srbije posetioci izložbe, koja će biti postavljena do 30. septembra, mogu videti vredna platna slikara Vlaha Bukovca, portrete istaknutih srpskih dobrotvora i članova dubrovačkih porodica Bošković i Opuić.

Autori izložbe i bogato ilustrovanog kataloga na 430 strana u dva izdanja, na srpskom i hrvatskom, su Goran Spaić, Jelica Reljić i Miroslav Perišić. Autor knjižnog dela postavke je Olivera Stefanović, a likovno-grafičkog dizajna Ozarija Marković Lašić.