"Analitika": Nastavak negiranja CPC

Led se neće otopiti kada sredinom januara bude izabran novi poglavar Srpske pravoslavne crkve: Crnogorska crkva ostaće „nepomenica“ za kler u Beogradu i njihove ispostave po Crnoj Gori, piše crnogorski informativni portal "Analitika".

Prema ocenama dobrih poznavalaca prilika u vrhu SPC, ko god da bude izabran za patrijarha, srpska crkva neće promeniti dosadašnju strategiju.

“Crnogorska pravoslavna crkva ne udovoljava pojmu ’crkva’ - eklisia. Ona nije nastala raskolom u nekoj crkvi, iza nje ne stoji u nastanku neki episkop, kler, narod. Ona je za pravoslavlje produkt političkih okolnosti i ambicija”, objašnjava stav srpske crkve Živica Tucić, verski analitičar iz Beograda.

Politika pre vere

Vrh SPC smatra da se niko od vladika i episkopa crnogorske crkve nije odvojio od SPC, već da je crnogorsku crkvu formirao raščinjeni crkveni velikodostojnik zajedno sa sveštenstvom koje je takođe raščinjeno u matičnim crkvama.

To su sve razlozi da crkvena vlast u Beogradu tvrdi kako CPC nema apostolsko prijemstvo u Crkvi, odnosno neprekinutu nit od apostola do rukopolaganja.

“Ako se u Crnoj Gori govori o paralelnim dvema crkvama, to je zaista pogrešno. Postoji samo jedna crkva. Nije korektno od medija da smatraju da postoje dve crkve“, kaže Tucić, napominjući da se, kada je o crnogorskoj crkvi reč, radi o “klasičnom politizovanju pitanja“.

I Stevo Vučinić, predsednik Odbora za promociju interesa Crnogorske pravoslavne crkve, smatra da je ovde reč o politici - ali hegemonističkoj.

“Nepriznavanje Crnogorske crkve je politički odnos prema Crnoj Gori. Srpska crkva, kao posljednji ostatak srpskih okupacionih snaga iz 1918. godine, u stvari priziva silu i nasilje kojim bi povratila red i poredak u Crnoj Gori po mjeri velikosrpskih interesa“, kaže Vučinić.

Amfilohije (ne) odlučuje

Izbor novog patrijarha, po pravilu, može da donese izvesne promene. Zato se u krugovima bliskim crnogorskoj vlasti već duže pokušava odgonetnuti enigma: da li će, ukoliko bude izabran za poglavara SPC, mitropolit Amfilohije kao vrhovni poglavar Srpske pravoslavne crkve pokušati sa nove pozicije da reši i crnogorski crkveni spor?

Neki uticajni ljudi iz vrha DPS-a, poput Filipa Vujanovića i Svetozara Marovića, nadaju se da bi, u slučaju da postane prvi čovek SPC, Amfilohije - poreklom Crnogorac i rođeni Moračanin – mogao da promeni odnos prema postojbini.

Kao poglavar SPC pred sobom bi imao najveći zadatak i najveće iskušenje: da on - koji slovi ka žustri politički igrač - u smiraj života i na vrhu crkvene hijerarhije pokuša da spaja umjesto da razdvaja pastvu u Crnoj Gori.

Ima i onih koji priželjkuju da mitroplit Amfilohije ne pobedi u izbornoj utakmici, verujući da bi se - raspršenih snova da će postati srpski poglavar - osmelio da Cetinjsku mitropoliju povede u pravcu distanciranja od Beograda.

Upućeni u politički život srpske crkve ocenjuju da nijedan opisani scenario - nije realan.

Verski analitičar Tucić za Portal Analitika tvrdi da je, što se tiče crnogorskog crkvenog pitanja, potpuno nebitno ko će zasesti na tron srpskog patrijarha, jer se pitanje crnogorske crkve ni u kom slučaju - neće otvarati.

“Mitropolit Amfilohije ne može drugačije da postupi - čak i ako bi postao patrijarh - nego što dopušta pravoslavno crkveno pravo. On, ili ma ko drugi, ne može da po svojoj volji odvaja deo jedne crkve. To bi vodilo u haotične prilike što pravoslavlje ne želi da trpi“, rekao je Tucić.

Makedonsko “drugačije“ pitanje

Za razliku od negiranja postojanja crnogorske crkve, u Beogradu situaciju u Makedoniji sasvim drugačije tumače: da se Makedonskoj crkvi dogodio raskol poput onog raskola koji se desio u SPC u Americi, koji je svojevremeno rešio pokojni patrijarh srpski Pavle.

Stoga će prioritetni zadatak novog poglavara SPC biti “traganje za kompromisom“ u Makedoniji.

“Što se tiče Makedonske pravoslavne crkve–Ohridske arhiepiskopije, ili dveju ukrajinskih crkava, pored treće koja je deo Moskovske patrijaršije - to su posebni slučajevi koji će se rešavati“, kaže Tucić.

Prošle sedmice u Pravoslavnom centru Carigradske patrijaršije u mestu Šambeziju pokraj Ženeve počelo je opštepravoslavo savetovanje, a jedno od najznačajnijih pitanja bilo je – sticanje autokefalije, crkvene samostalnosti.

Tokom skupa u Šambeziju crnogorsko pitanje nije bilo na dnevnom redu, niti je to bilo moguće, prvenstveno zbog većinskog stava drugih pravoslavnih crkava koje ne žele da se zameraju Srpskoj pravoslavnoj crkvi iza koje sasvim otvoreno stoji srpska država.

Za razliku od Crnogorske pravoslavne crkve koju crnogorska država drži u nekom polupriznatom statusu, Srpska pravoslavna crkva u srpskoj državi uvek ima vernog saveznika.

Jedinstvo srpske državne i crkvene strategije

Politička simbioza laičkog i klerikalnog Beograda naspram Crnogorske pravoslavne crkve očigledna je na primeru registracije CPC u Srbiji.

Ministarstvo vera Srbije nije iskazalo volju da reši problem registracije CPC, već je konstatovano da je zahtev “neuredan“ i kao takav – odbijen.

Vrhovni sud Srbije je u septembru ove godine poništio rešenje Ministarstva vera Srbije, navodeći da se Ministarstvo vera Srbije “rukovodilo na osnovu crkvenih, a ne državnih zakona“.

Sud je potom utvrdio da je Ministarstvo vera Srbije povredilo zakon na štetu CPC i doneo presudu da Ministarstvo vera u ponovnom postupku otkloni nepravilnosti podnetog zahteva.

Ministarstvo vera povereni zadatak još nije uradilo.

Prema informacijama Portala Analitika, direktno je iz vrha vlasti u Beogradu došao signal da se sa registracijom Crnogorske pravoslavne crkve u Srbiji – sačeka.

Crnogorska državna nemoć

I crnogorska država - čeka. Ali to nije strategija već odsustvo smislenog rešavanja krupnog državnog problema.

Činjenica da Srpska pravoslavna crkva državi Crnoj Gori ne polaže račune, niti prijavljuje poreze, niti poštuje naredbe o zaštiti kulturno-istorijskih spomenika dovoljna je ilustracija da se zaključi kako je princip odvojenosti države i crkve, na crnogorskom primeru, sveden na karikaturalnu inferiornost države spram Srpske pravoslavne crkve.

Slučaj limene crkve na Rumiji je pravi simbol nemoći crnogorske države.

Premda je rešenje o uklanjanju crkve doneseno još jula 2005. godine, država Crna Gora nije bila u stanju da – čak ni tri godine od proglašenja nezavisnosti - sprovede sopstvene odluke.

Prema informacijama Portala Analitika, poslednji ozbiljniji državni plan uklanjanja crkve sa vrha Rumije osmišljen je prošlog leta. Informacije su, međutim, brzo iz državnog aparata procurile do militantnih crkvenih krugova.

U Baru je, sredinom avgusta, čak bila okupljena naoružana grupa, spremna da se suprotstavi svakoj akciji uklanjanja crkve SPC.

Spremnost na obračun je, izgleda, iznenadila ljude iz vrha državnog crnogorskog aparata.

Nakon konsultacija u vrhu, preovladalo je mišljenje da se uklanjanje nelegalno postavljene limene crkve odgodi za “neka druga vremena“.

Opisana epizoda upravo je dokaz da Crnogorska pravoslavna crkva i njene pristalice ne mogu očekivati “čudesni preokret“ nakon izbora novog poglavara SPC.

Zašto bi srpska crkva menjala strategiju prema crnogorskoj crkvi kada ni u samostalnoj Crnoj Gori crnogorska crkva ne može, od sopstvene države, da očekuje drugačiji tertman od onog dok je postojala Miloševićeva SRJ?